دسترسی عادلانه سالمندان به محیط های مناسب سازی شده

همه ساله در ایران هفته ای تحت عنوان هفته ملی سالمندان جهت آگاه سازی از شرایط و نیازهای سالخوردگی و تکریم افراد سالمند برگزار می گردد. شعار امسال (1403) روز جهانی سالمندان "سالمندی فعال: فردایی برای همه" می باشد. محوریت آخرین روز این هفته "دسترسی عادلانه سالمندان به محیط های مناسب سازی شده" می باشد. همسازی مناسب سالمندان با محیط خود (ایجاد توازن و تناسب میان ویژگی های انسان و محیط) منجر به افزایش کیفیت زندگی و رضایت آن ها می‌شود. به طوری که افراد سالمند قادر باشند تا آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با حفظ استقلال فردی لازم بهره‌مند شوند. با ایجاد تغییراتی در خانه، اجتماع و فضاهای عمومی، می‌توانیم محیطی فراگیر و حمایتی ایجاد کنیم که سالمندان را قادر می‌سازد تا زندگی کامل و فعالی داشته باشند. این سازگاری ها نه تنها به نفع سالمندان است، بلکه به جامعه ای برابرتر و در دسترس برای همه کمک می کند.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

کانال آپارات با محوریت سالمندی و سالمندان

کانال آپارات دکتر وحید راشدی، با محوریت سالمندی و سالمندان

اختلالات چشایی در سالمندان

از دست دادن حس چشایی یا اختلال در آن، می تواند سبب کاهش اشتها، از دست دادن وزن، تغذیه نامناسب، ایمنی ضعیف یا حتی مرگ شود. این که بفهمیم چگونه با افزایش سن، حس چشایی سالمندان تغییر می کند، بزرگترین گام برای جلوگیری از این اثرات نامطلوب سلامتی می باشد. اختلالات حس چشایی ممکن است به علت اختلالات در تشخیص مزه و بو که به واسطه انتقال نادرست پیام ها به مغز یا تفسیر نادرست این پیام ها توسط مغز، صورت گرفته است، رخ دهند. در بسیاری از موارد، از دست دادن حس چشایی یا تغییر در طعم و مزه در واقع به دلیل تغییرات در حس بویایی است.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

سوءتغذیه در سالمندان

بدن سالمندان نیاز به مواد مغذی مختلفی دارد و این مواد باید به اندازه متعادل در اختیار او قرار گیرند. سوءتغذیه در سالمندان زمانی اتفاق می افتد که فرد مقدار مناسبی از مواد مغذی را برای عملکرد مناسب بدن خود دریافت نکند. این وضعیت اغلب شامل عدم تعادل پروتئین، کالری و سایر ویتامین های ضروری است که بدن هر روز به آن نیاز دارد. بنابراین سوءتغذیه همیشه به معنای گرسنگی کشیدن نیست و می تواند در اثر پرخوری نیز حاصل شود. بروز سوء تغذیه در برخی از سالمندان ریشه در سبک زندگی آن‌ها، شرایط، بیماری‌ها و اتفاقاتی که در طول زندگی آن‌ها رخ داده است دارد. نمونه آن تغییرات جسمی و روانی است که منجر به مشکلات سوءتغذیه و پیامد‌های ناشی از آن می‌شود.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

کم شنوایی و سمعک در سالمندان

افت شنوایی ناشی از افزایش سن را پیرگوشی می گویند. پیرگوشی افت شنوایی پیشرونده و تدریجی است و نوع کم شنوایی در پیرگوشی، کم شنوایی حسی عصبی است. مشکلات شنوایی و پیرگوشی در سالمندان به‌صورت دفعی و ناگهانی رخ نمی‌دهند. 30 درصد افراد بالای 65 سال و نیمی از افراد بالای 75 سال از این مشکل رنج می برند. کم‌شنوایی در سالمندان باعث بروز مشکلات ارتباطی و در نتیجه کاهش اعتماد به‌نفس، حساسیت، زودرنجی و افسردگی می‌شود. سالمند احساس ناکارآمدی می‌کند و گمان می‌کند به دلیل بالا رفتن سن، دیگر از سوی فرزندان جدی گرفته نمی‌شود. از مهم ترین نکاتی که در تجویز انواع سمعک برای سالمندان باید مورد توجه قرار می گیرد؛ تجویز دو سمعک است تا به این وسیله قدرت درک و تمایز گفتار افزایش یابد.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

آنفلوآنزا و سالمندان

آنفلوآنزا یک بیماری شایع ویروسی است که معمولاً از پاییز تا اوایل بهار رخ می‌دهد. شدت این بیماری در میان افراد مختلف متفاوت است، اما غالباً به تب و لرز، خستگی، ضعف  و درد منجر می‌شود. سالمندان در مقایسه با بزرگسالان جوان و سالم در معرض خطر ابتلا به عوارض جدی ناشی از آنفولانزا فصلی هستند. این خطر تا حدودی به دلیل تغییر در سیستم دفاعی و ایمنی بدن با افزایش سن است. پس از تزریق واکسن آنفلوآنزا ایمنی نسبی تا ۸۰ درصد در مقابل این بیماری در بدن ایجاد می شود. حدود ۱۵ تا ۲۰ روز طول می کشد تا واکسن آنفلوآنزا در بدن ایمنی ایجاد کند، بنابراین از آن جا که در ابتدای پاییز مسئله شیوع این ویروس مطرح است، ایده آل ترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوآنزا شهریور و مهرماه است.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

سالمندان و دسترسی عادلانه به خدمات

افزایش جمعیت سالمندان بار مالی فراوانی را از نظر ایجاد تمهیدات بهداشتی - درمانی در جوامع مختلف ایجاد می کند. حدود 60 درصد از هزینه های مراقبت‌های بهداشتی و 35 درصد از ترخیص‌های بیمارستانی و 47 درصد از روزهای بستری را سالمندان به خود اختصاص داده اند. عدالت در سلامت و دسترسی عادلانه به خدمات برای سالمندان، به معنای به حداقل رساندن تفاوت های قابل اجتناب در سلامت، به عنوان یکی از اهداف ذاتی نظام سلامت، در سالیان اخیر بیش از پیش مورد توجه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفته است. علاوه بر آن، تلاش در جهت تحقق عدالت اجتماعی و ایجاد فرصت های برابر و ارتقای سطح شاخص های سلامت در کشور، به عنوان یکی از اهداف سند چشم انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران  نیز در نظر گرفته شده است.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

دلیریوم در سالمندان

یکی از بیماری هایی که هوشیاری سالمندان را تحت‌ الشعاع قرار می دهد دلیریوم است. دلیریوم یا روان آشفتگی یک اختلال جدی در توانایی‌های ذهنی است که منجر به آشفتگی تفکر و کاهش آگاهی نسبت به محیط می  شود. علائم دلیریوم به یکباره و با سرعت می باشد و حتی ممکن است در ساعاتی از روز فرد درگیر بروز این علائم شده و پس از چند دقیقه یا چند ساعت علائم نیز برطرف شود. شیوع دلیریوم در بین سالمندان بین ۲۰-۳۰ درصد می باشد و اختلال در جهت‌یابی، عدم آگاهی نسبت به زمان و مکان، توهم، هذیان، خشم و عصبانیت، اضطراب و ترس از ویژگی‌های این اختلال است.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

مصرف آب در سالمندی

آب یکی از ترکیبات اصلی بدن می‌باشد که تقریباً حدود ۶۰ درصد وزن بدن سالمندان را تشکیل می‌دهد.کم آبی بدن وقتی اتفاق می‌افتد که بدن بیشتر از جذب مایعات، آن را دفع کند، به همین دلیل بدن دیگر برای انجام فعالیت‌های عادی و روزمره خود آب و مایعات کافی در اختیار ندارد. حال اگر مایعات از دست رفته از بدن سالمند جایگزین نشود، دچار کمبود آب خواهد شد. کاهش مایعات کل بدن، کاهش احساس تشنگی، کاهش عملکرد کلیه ها، مصرف داروهای متعدد و مشکلات حرکتی از مهم ترین دلایل کم آبی بدن در سالمندان می باشد.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

کانال نماشا با محوریت سالمندی و سالمندان

کانال نماشا دکتر وحید راشدی، با محوریت سالمندی و سالمندان

آلودگی هوا و سالمندی

اثرات بهداشتی ناشی از تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا، هزینه های فراوانی را به افراد جامعه تحمیل می کند و اگرچه همه افراد در معرض آن قرار می گیرند، اما زندگی سالمندان به میزان بیشتری تحت تاثیر آن قرار می گیرد. سالمندان به دلیل عواملی مانند شیوع بالای بیماری های مزمن و کاهش مکانیسم ‌های حفاظتی فیزیولوژیکی، در برابر اثرات نامطلوب بهداشتی تغییرات اقلیمی، دگرگونی ‏های ناگهانی دمای محیط و آلودگی هوا آسیب پذیر هستند. اثر آلودگی هوا بر روی افراد سالمند، به شکل کاهش اکسیژن موجود در خون که سبب کاهش رسیدن اکسیژن به قلب و ایجاد مشکلات قلبی و نیز ایجاد اختلال تنفسی در سالمندان به ویژه در افراد مبتلا به آسم، برونشیت مزمن و آمفیزم می شود.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

مشکلات تنفسی در سالمندان

سالمندان به علت ضعف سیستم ایمنی در معرض عفونت‌های تنفسی و ریوی هستند. زمانی که خون از اکسیژن کافی برخوردار نباشد یا مقدار زیادی دی اکسیدکربن در خون وجود داشته باشد و یا حتی گاهی هر دوی این موارد رخ دهد، با موضوع مشکلات تنفسی در سالمندان رو به رو خواهیم شد. دو نوع مشکل تنفسی و ریوی وجود دارد: حاد یا مزمن. توانبخشی ریوی به استفاده از تمرینات ورزشی، آموزش و مداخلات رفتاری برای بهبود عملکرد سالمندان مبتلا به بیماری های ریوی مزمن در زندگی روزانه و افزایش کیفیت زندگی آن ها گفته می شود. 

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

توانمندسازی سالمندان

توانمندسازی فرآیندی است هدفمند و چند بعدی که به سالمندان، گروه ها و اجتماعات آنان در شناخت و دستیابی به منابع و فرصت ها کمک می کند تا با استقلال و کنترل نسبی به شرایط مطلوب رسیده و کیفیت زندگی خود را ارتقاء بخشند؛ نکته حائز اهمیت آن است که این فرایند باید قبل از ورود آن ها به سنین سالمندی صورت گیرد. با توجه به سیاست سازمان بهداشت جهانی در خصوص مشارکت سالمندان، تلفیق اجتماعی یکی از مهم ترین راه حل های توانمندسازی سالمندان است.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

غفلت و رفتار نامناسب با سالمندان

براساس تعریف مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، سؤرفتار با سالمندان عبارت است از: انجام دادن یا انجام ندادن رفتاری خاص به صورت عمدی یا غیرعمدی توسط مراقب یا فرد قابل اعتماد دیگر که باعث افزایش خطر، صدمه یا تجاوز به حقوق انسانی سالمند می شود. این سؤرفتار شامل سؤاستفاده فیزیکی، روانی عاطفی، مالی، جنسی و غفلت و طردشدگی است. سؤرفتار با سالمندان می تواند عوارضی نظیر کاهش کیفیت زندگی و اعتماد به نفس، احساس ناامیدی و ناتوانی را برای سالمند در پی داشته باشد.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

تعادل در سالمندان

به توانایی سالمند در کنترل مرکز ثقل خود نسبت به سطح اتکای موجود برای جلوگیری از سقوط، تعادل گفته می شود، که به دو بخش تعادل پویا و ایستا تقسیم بندی می گردد. مشکلات تعادل در سالمندان اغلب با افزایش سن رخ می دهد و بیش از نیمی از سالمندان بالای 70 سال این مسئله را تجربه می کنند. تعادل فرایند پیچیده‌ ای است که حواس بینایی، حسی-‌پیکری، دهلیزی و سیستم اسکلتی ‌عضلانی نقش مهمی در آن ایفا می‌کنند.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)