مدیریت توانبخشی
پلی برای رسیدن به سالمندی موفق و فعال
مدیریت توانبخشی
پلی برای رسیدن به سالمندی موفق و فعالدرباره من
دکتر وحید راشدی، استادیار سالمندشناسی.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی
ادامه...
دسترسی عادلانه سالمندان به محیط های مناسب سازی شده
همه ساله در ایران هفته ای تحت عنوان هفته ملی سالمندان جهت آگاه سازی از شرایط و نیازهای سالخوردگی و تکریم افراد سالمند برگزار می گردد. شعار امسال (1403) روز جهانی سالمندان "سالمندی فعال: فردایی برای همه" می باشد. محوریت آخرین روز این هفته "دسترسی عادلانه سالمندان به محیط های مناسب سازی شده" می باشد. همسازی مناسب سالمندان با محیط خود (ایجاد توازن و تناسب میان ویژگی های انسان و محیط) منجر به افزایش کیفیت زندگی و رضایت آن ها می‌شود. به طوری که افراد سالمند قادر باشند تا آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با حفظ استقلال فردی لازم بهره‌مند شوند. با ایجاد تغییراتی در خانه، اجتماع و فضاهای عمومی، می‌توانیم محیطی فراگیر و حمایتی ایجاد کنیم که سالمندان را قادر می‌سازد تا زندگی کامل و فعالی داشته باشند. این سازگاری ها نه تنها به نفع سالمندان است، بلکه به جامعه ای برابرتر و در دسترس برای همه کمک می کند.
پیشگیری از اختلالات حافظه در سالمندان
اختلالات حافظه، کاهش توانایی استدلال و تصمیم گیری در اثر اختلال در توانایی های شناختی است. اگرچه بیشتر تاثیرات این اختلالات مربوط به حافظه و توانایی یادآوری می باشد، اما احتمال تحت تاثیر قرار گرفتن سایر توانایی های شناختی مانند رفتار، زبان، حل مسئله و حتی حفظ هماهنگی و تعادل نیز وجود دارد. نکات مهم برای مقابله با اختلالات حافظه در سالمندان عبارتند از: انجام فعالیت های ذهنی (بازی های فکری و یادگیری زبان جدید)، داشتن تغذیه سالم (سرشار از آنتی اکسیدان و اسیدهای چرب امگا-3)، انجام ورزش منظم (فعالیت‌های هوازی مانند پیاده‌روی)، داشتن خواب کافی (برنامه خواب منظم و محیط خواب آرام)، مدیریت استرس (گوش دادن به موسیقی آرام، خواندن کتاب و گذراندن وقت در طبیعت)، داشتن روابط اجتماعی فعال (شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و ارتباط با خانواده و دوستان).
کانال آپارات با محوریت سالمندی و سالمندان
کانال آپارات دکتر وحید راشدی، با محوریت سالمندی و سالمندان
مراقبت و پرستاری از سالمندان در منزل
بیشتر سالمندان ترجیح می‌دهند در خانه‌ای که سال‌ها در آن زندگی کرده‌اند بمانند؛ تا این که به مراکز درمانی و خانه سالمندان بروند. اولین کاری که در مراقبت از سالمندان باید انجام بگیرید، این است که منزل برای یک سالمند از هر جهت آماده شده و یک مکان راحت و بدون مشکل برای سالمندان محیا شود. پرستاران و مراقبین سالمند مسئولیت نگهداری و مراقبت از سالمندان را بر عهده دارند و دوره‌های تخصصی مختلفی را برای نگهداری از سالمندان می‌گذراند، به صورتی که به راحتی می‌تواند نیاز مراقبتی و درمانی سالمندان را تشخیص دهند. مراقبت و پرستاری از سالمندان در منزل باعث می شود تا افراد سالمند رابطه خود را با دوستان و آشنایان حفظ کنند. همچنین باعث حفظ استقلال، کاهش اضطراب سالمند و خانواده او و کاهش هزینه های مراقبت می شود.
سارکوپنی در سالمندان
یکی از مشکلات رایج سالمندان "سارکوپنی" به معنی از بین رفتن توده عضلانی به دلیل روند طبیعی پیری است. این کاهش توده عضله منجر به کاهش قدرت فرد می شود؛ در نتیجه، تعادل، راه رفتن، بالا رفتن از پله ها، بلند کردن اجسام و ... تحت تأثیر قرار می‌گیرد. عواملی که سرعت از دست دادن عضلات در سالمندان را تسریع می کنند شامل کاهش فعالیت بدنی، کمبود تستوسترون، کمبود هورمون رشد و پاسخ به استرس می‌باشند. رژیم غذایی مناسب، تمرینات ورزشی (قدرتی و استقامتی) و مصرف مکمل های مناسب می تواند به سالمندان مبتلا به سارکوپنی کمک کند تا چشم انداز مثبتی داشته باشند و باعث بهبود شرایط آنان می شود.
اختلالات چشایی در سالمندان
از دست دادن حس چشایی یا اختلال در آن، می تواند سبب کاهش اشتها، از دست دادن وزن، تغذیه نامناسب، ایمنی ضعیف یا حتی مرگ شود. این که بفهمیم چگونه با افزایش سن، حس چشایی سالمندان تغییر می کند، بزرگترین گام برای جلوگیری از این اثرات نامطلوب سلامتی می باشد. اختلالات حس چشایی ممکن است به علت اختلالات در تشخیص مزه و بو که به واسطه انتقال نادرست پیام ها به مغز یا تفسیر نادرست این پیام ها توسط مغز، صورت گرفته است، رخ دهند. در بسیاری از موارد، از دست دادن حس چشایی یا تغییر در طعم و مزه در واقع به دلیل تغییرات در حس بویایی است.
وسایل کمک حرکتی در سالمندان
با افزایش سن، بدن ما به ناچار دستخوش تغییراتی می شود و نیاز به حمایت کمی بیشتر می شود. سالمندان اغلب در حفظ استقلال و کیفیت زندگی خود به دلیل محدودیت های جسمانی با چالش هایی روبرو هستند. با این حال، به لطف پیشرفت های فناوری و طراحی، طیف گسترده‌ای از دستگاه‌های کمکی برای پر کردن این شکاف توسعه یافته‌اند. وسایل کمک حرکتی برای سالمندان با هدف توانمندسازی آن ها، افزایش استقلال و بهبود کیفیت زندگی شان ارائه شده و برای افزایش تحرک، ارتباطات، ایمنی و رفاه کلی سالمندان طراحی شده‌اند. تجویز وسایل کمک حرکتی باید پس از ارزیابی کامل راه رفتن، تعادل، سیستم اسکلتی عضلانی و ... توسط متخصصین توانبخشی این حوزه انجام شود.
(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)
سوءتغذیه در سالمندان
بدن سالمندان نیاز به مواد مغذی مختلفی دارد و این مواد باید به اندازه متعادل در اختیار او قرار گیرند. سوءتغذیه در سالمندان زمانی اتفاق می افتد که فرد مقدار مناسبی از مواد مغذی را برای عملکرد مناسب بدن خود دریافت نکند. این وضعیت اغلب شامل عدم تعادل پروتئین، کالری و سایر ویتامین های ضروری است که بدن هر روز به آن نیاز دارد. بنابراین سوءتغذیه همیشه به معنای گرسنگی کشیدن نیست و می تواند در اثر پرخوری نیز حاصل شود. بروز سوء تغذیه در برخی از سالمندان ریشه در سبک زندگی آن‌ها، شرایط، بیماری‌ها و اتفاقاتی که در طول زندگی آن‌ها رخ داده است دارد. نمونه آن تغییرات جسمی و روانی است که منجر به مشکلات سوءتغذیه و پیامد‌های ناشی از آن می‌شود.
(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)
کم شنوایی و سمعک در سالمندان
افت شنوایی ناشی از افزایش سن را پیرگوشی می گویند. پیرگوشی افت شنوایی پیشرونده و تدریجی است و نوع کم شنوایی در پیرگوشی، کم شنوایی حسی عصبی است. مشکلات شنوایی و پیرگوشی در سالمندان به‌صورت دفعی و ناگهانی رخ نمی‌دهند. 30 درصد افراد بالای 65 سال و نیمی از افراد بالای 75 سال از این مشکل رنج می برند. کم‌شنوایی در سالمندان باعث بروز مشکلات ارتباطی و در نتیجه کاهش اعتماد به‌نفس، حساسیت، زودرنجی و افسردگی می‌شود. سالمند احساس ناکارآمدی می‌کند و گمان می‌کند به دلیل بالا رفتن سن، دیگر از سوی فرزندان جدی گرفته نمی‌شود. از مهم ترین نکاتی که در تجویز انواع سمعک برای سالمندان باید مورد توجه قرار می گیرد؛ تجویز دو سمعک است تا به این وسیله قدرت درک و تمایز گفتار افزایش یابد.
(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)
سالمندی جمعیت، تهدیدها و فرصت ها
نوپیا: رویداد نوآوری اجتماعی حوزه سالمندی
دومین رویداد ملی نوآوری اجتماعی با عنوان نوپیا (نوآوری و پیشرفت ایران) ۱۸ آبان ۱۴۰۲ با محوریت: 1) شبکه‌سازی مؤثر بین نوآوران اجتماعی کشور، 2) ترویج مفاهیم و ایده‌های نوآوری اجتماعی و 3) هم‌آفرینی اجتماع‌سازان ایران آینده، در پردیس چارسو تهران برگزار گردید. در بخش سلامت این رویداد تاکید بر سلامت اجتماعی و سالمندی بود که پیچیدگی‌های آن با توجه به سیاست‌های حمایتی و وضع صندوق‌های بازنشستگی از یک سو و کمبود امکانات و فناوری‌های رفاهی برای سالمندان رو به افزایش است. از این‌رو، راه‌حل‌های نوآوری اجتماعی و کسب و کار اجتماعی می‌توانند به بهبود مسائل این حوزه کمک کنند.
اهمیت خواب در سالمندان
با افزایش سن، ما اغلب تغییرات عادی مانند زود خوابیدن، زودتر از خواب بیدار شدن یا خواب بی کیفیت را در الگوهای خواب خود تجربه می کنیم. اختلال خواب یکی از شایع ترین مشکلاتی است که با بالا رفتن سن ایجاد می شود. سالمندانی که دچار اختلال خواب هستند، بیشتر در معرض افسردگی، مشکلات توجه و حافظه، خواب آلودگی بیش از حد در روز و بی خوابی در شب قرار دارند. در حالی که نیازهای خواب در افراد مختلف متفاوت است، میزان خواب در سالمندان باید بین ۷.۵ تا ۹ ساعت باشد. خواب خوب به بهبود تمرکز و شکل گیری حافظه کمک می کند و به بدن فرد سالمند اجازه می دهد آسیب های سلولی را که در طول روز رخ داده، ترمیم کند و سیستم ایمنی بدن را نیز بهبود ببخشد.
(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)
آنفلوآنزا و سالمندان
آنفلوآنزا یک بیماری شایع ویروسی است که معمولاً از پاییز تا اوایل بهار رخ می‌دهد. شدت این بیماری در میان افراد مختلف متفاوت است، اما غالباً به تب و لرز، خستگی، ضعف و درد منجر می‌شود. سالمندان در مقایسه با بزرگسالان جوان و سالم در معرض خطر ابتلا به عوارض جدی ناشی از آنفولانزا فصلی هستند. این خطر تا حدودی به دلیل تغییر در سیستم دفاعی و ایمنی بدن با افزایش سن است. پس از تزریق واکسن آنفلوآنزا ایمنی نسبی تا ۸۰ درصد در مقابل این بیماری در بدن ایجاد می شود. حدود ۱۵ تا ۲۰ روز طول می کشد تا واکسن آنفلوآنزا در بدن ایمنی ایجاد کند، بنابراین از آن جا که در ابتدای پاییز مسئله شیوع این ویروس مطرح است، ایده آل ترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوآنزا شهریور و مهرماه است.
سالمندان و دسترسی عادلانه به خدمات
افزایش جمعیت سالمندان بار مالی فراوانی را از نظر ایجاد تمهیدات بهداشتی - درمانی در جوامع مختلف ایجاد می کند. حدود 60 درصد از هزینه های مراقبت‌های بهداشتی و 35 درصد از ترخیص‌های بیمارستانی و 47 درصد از روزهای بستری را سالمندان به خود اختصاص داده اند. عدالت در سلامت و دسترسی عادلانه به خدمات برای سالمندان، به معنای به حداقل رساندن تفاوت های قابل اجتناب در سلامت، به عنوان یکی از اهداف ذاتی نظام سلامت، در سالیان اخیر بیش از پیش مورد توجه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفته است. علاوه بر آن، تلاش در جهت تحقق عدالت اجتماعی و ایجاد فرصت های برابر و ارتقای سطح شاخص های سلامت در کشور، به عنوان یکی از اهداف سند چشم انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران نیز در نظر گرفته شده است.
(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)
پیشگیری از اختلالات حافظه در سالمندان